دایره المعارف ترکمن
پرببینده ترین مقالات ترکمن آدلری
ورود کاربر
|
اصطلاحات رایج در محاورات تركمنی
نوشته شده توسط MatinGHezeljeh در تاریخ ۱۳۸۸/۴/۱۵ (12552 بار خوانده شده)
همهی ما در گفتگوهای روزمرهی خود، عبارتهای مصطلحی نظیر «مبارك باشد»، «خسته نباشید»، «دستتان درد نكند» و ... را در حالات و موقعیتهای گوناگون برای ابراز احساسات درونیمان نسبت به اطرافیان خود و گاه جهت آغاز ارتباط كلامی بكار میبریم، به طور مثال در زبان تركمنی، چنین ضربالمثلی وجود دارد:
بای بیر تأزه دون گیسه، «قوتلی بولسین» دییرلر، غریب تأزه دون گیسه، «نیردن آلدینگ؟» دییرلر. ترجمه: اگر ثروتمند لباسی نو بپوشد، میگویند: «مبارك باشد»; اما اگر فقیر لباس نو بپوشد، میگویند: «از كجا گرفتهای؟» برخی از عبارتهای مصطلح، جوابی درخور دارند كه همواره در پاسخ گفته میشود. مثلا: در جواب «خسته نباشید» میگویند: «سلامت باشید». اینگونه عبارات مصطلح در تمامی زبانها شایع میباشند و اشخاص در برقراری روابط اجتماعی از آنها سود میجویند; چرا كه این عبارات، عمل نخستین دیدار و نیز صمیمبت با مخاطب را تسهیل مینماید. زبان تركمنی، از حیث داشتن عبارات مصطلح بسیار غنی و ظریف است. در زبان تركمنی عبارات فراوانی در حالات و موقعیتهای گوناگون ( چون: كار، تجارت، تولد فرزند، مرگ، عروسی، اظهار تشكر، شكار، زراعت و ...) مورد استفاده قرار میگیرد كه در زیر، به صورت فشرده به معرفی و توضیح آنها خواهیم پرداخت. گفتیم كه عبارات مصطلح در زبان تركمنی غالباً جوابی مناسب دارند; بر این اساس آنها را به دو گروه عمده میتوان تقسیم نمود: الف ـ عبارات دارای جوابهای ثابت. ب ـ عبارات دارای جوابهای عمومی. الف:عبارات دارای جوابهای ثابت این گونه عبارات غالباً با جوابهای مشخص، ثابت و شناخته شدهای پاسخ داده میشوند و اهم آنها در ذیل آورده شده و موقعیت كاربردی هر یك از عبارات و نیز ترجمهی تحت اللفظی هر یك از آنها قید گردیده است: ـ به هنگام كار: ـ آرمانگ (خسته نباشید) ج ـ بار بول. (سلامت باشید.) ـ به هنگام داد و ستد: ـ سودا گشاد ج ـ دولت زیاد. ـ به هنگام بیان تشكر و امتنان: ـ تانگری یالقاسین (خداوند از گناهت درگذرد) ج ـ بیله یالقاسین. ( از گناه هر دویمان درگذرد.) ـ به هنگام برداشت محصول (گندم و جو و ...): ـ خرمنینگا بركت (بركت بر خرمنت) ج ـ عمرینگه بركت. (بركت بر عمرت). ـ به هنگام كاشت و كار: ـ تخمینگ مونگلسین (بذرت هزار شود) ج ـ دشمنینگ اینگلسین. (دشمنت بنالد.) ـ به هنگام آغاز كار (از قبیل قالیبافی، ساخت خانه و...): ـ ایشینگ ایلریك (كارت به پیش) ج ـ یاشینگ اوزین. ( عمرت دراز.) ـ به هنگام ورود به جلسهی شور و مشورت: ـ مصلحت بیریكسین (مصلحت یكی ]مورد توافق[ باشد) ج ـ دشمنینگ ایریكسین. (دشمنت درمانده باشد.) ـ به وقت بازگشت از شكار: ـ آو قانلی (شكار خونین باشد) الف ـ اگر طرف شكاری نزده باشد، میگوید: آو جانلی (شكار جان دارد) ب ـ اگر موفق به شكار شده باشد، میگوید: یاشینگ اوزین ( عمرت دراز) ـ به هنگام دیدار دیر هنگام در شب: ـ گیچ یاغشی (دیر بخیر) ج ـ گلن یاغشی (مهمان بخیر) ـ به هنگام بدرقهی مسافر: - یولونگ آچیق (راهت باز) ج ـ دشمنینگ باسیق (دشمنت منكوب) ب:عباراتدارایجوابهایعمومی این عبارات معمولا جواب ثابت و مشخصی ندارند و معمولا با پاسخهای كل شمول و عمومی از قبیل «ساغ بول» (سلامت باشی)، «تانگری یالقاسین» (خداوند از گناهت درگذرد) و ... جواب داده میشوند: ـ به هنگام تبریك خانهی جدید گفته میشود: ـ یورت آلادینگ (جای و مسكن بگیری) ـ به هنگام فوت نوزاد گفته میشود: ـ آخرت بالانگ بولسین (كودك آخرتت باشد) ـ به هنگام تبریك تولد فرزند گفته میشود: الف ـ اگر پسر باشد: «قول توتدونگمی؟ قوتلی بولسون» (آیا غلامی گرفتهای؟ مبارك باشد) ب ـ اگر دختر باشد: «باییدینگمی؟ بختی بولسون» (آیا مكنت یافتهای؟ خوشبخت باشد) ـ به وقت زاییدن حیوانات خانگی (همانند گاو و...) گفته میشود: ـ هؤوری كؤپ بولسون (همراهش بسیار باشد) ـ به هنگام عیادت از بیمار و یا كسی كه در رنج و سختی افتاده است، گفته میشود: ـ قورقانینگ قوت بولسون (ترست به بخت مبدل شود) ـ هنگام تحمل رنج و سختی و یا بیماری: ـ آخرت عذابینگ بولسون ( عذاب آخرتت باشد) ـ به هنگام عرض تسلیت گفته میشود: ـ ایزی یاراسین ( سر بازماندگانش به سلامت) ـ ایمانلی بولسون (با ایمان باشد) و... ـ به هنگام عرض تبریك گفته میشود: ـ قوتلی بولسون (مبارك باشد) ـ به هنگام عرض شاد باش گفته میشود: ـ گؤزونگ آیدینگ (چشمت روشن). ـ به هنگام ضرر و زیان مالی گفته میشود: ـ خیرلی چیقداجی بولسون (آنچه از دست رفته، خیر داشته باشد) ـ در مباركباد اسب جدید گفته میشود: ـ قازیغیندا قارریسین ـ در مباركباد عروس جدید گفته میشود: ـ جیلاوینگدا قارریسین (پا به پای هم پیر شوید.) ـ مهمان پس از صرف طعام غالباً میگوید: ـ قازانانینگ یاشی اوزین (عمر میزبان طولانی باد.) ـ ساچاغینگا بركت (بركت به سفرهات) ـ مهمان هنگام ترك خانه میگوید: ـ اؤیونگ آبادان (خانهات آباد.) ـ برای بیان تشكر از شركت كنندگان در مراسم عمومی (عروسی، عزا و ...) گفته میشود: ـ سیلاغینگ تویونگدا قایتسین (احترامت در عروسی جبران شود.) ـ هنگام جدایی دو نفر از یكدیگر (كه به صورت اتفاقی همدیگر را ملاقات كردهاند) گفته میشود: ـ تویدا ساتاشایلی (در عروسی یكدیگر را ببینیم.) ـ در آغاز هر امر خیری (از قبیل عروسی و ...) گفته میشود: ـ اونگونا باشلاسین (به فرخندگی شروع شود.) ـ اونگ بولسون (خیر باشد.) ـ برای بیان تبریك تولد فرزند، غالباً میگویند: ـ یاشی اوزین بولسون ]یا[ یاشی اوزاق بولسون (عمرش دراز باشد.) ـ صالحیسی بولسون. (از صالحان باشد.) ـ به هنگام بدرقهی زایران: ـ یول بولسون (اوغور بخیر) ـ به هنگام عیادت از بیمار: ـ سونگی خیر بولسون (عاقبت بخیر) ـ در هنگام جدایی، بدرقه و ...: ـ ساغلیقدا گؤروشیلی (دیدار به سلامت) ـ فقط به هنگام بدرقه: ـ ساغ آمان بار (به سلامت) ـ فقط به هنگام استقبال: ـ ساغ آمان گلیأرمینگ؟ (به سلامتی میآیی؟) كه غالباً چنین جواب داده میشود: ـ قورغون گلیأریس (به خوشی و سلامتی میآییم.) ـ به هنگام مراجعت از مسافرت به خانه و ...: ـ ساغ آمان اوتیرمیسینگیز؟ (سلامت هستید؟) كه غالباً چنین جواب داده میشود: ـ قورغون اوتیریس (الحمد سلامت هستیم) ـ در بیان مباركباد لباس نو: ـ اگنینگده ییرتیلسین (برازندهی تنت باشد) ـ در بیان مباركباد كفش نو: ـ آیاغینگدا توزسون (برازندهی پایت باشد) ـ مباركباد هر چیز نو: ـ خیری بولسون (بخیر باشد) ـ در مراسم «صدقه» و اطعام جهت اموات: ـ آلنینا بارسین( ثوابش به او واصل شود.) ـ در زمان پایان یافتن بافت قالی و قالیچه و ... و بریدن آن: الف ـ اگر برای فروش باشد: ـ بازاری بولسون (بازار خوبی داشته باشد) ب ـ اگر برای مصرف خود باشد: ـ یاغشینگا (=تویا) یاراسین. (جهت امر خیر ]یا: عروسی[ به كار رود.) در جواب عبارات مصطلحی از این قیبل، معمولا متناسب با معنا و مضمون آن، یكی از پاسخهای زیر داده میشود: ـ ساغ بول (سلامت باشی) ـ تانگری یالقاسین (خداوند از گناهت در گذرد) هر دو مورد فوق به منظور تشكر و سپاسگزاری است. ـ آمین ـ آیدانینگ بولسون (دعایت قبول باشد) هر دو مورد فوق به منظور طلب قبولی دعای خیر است. ـ آلنینگا یاغشی (برازندهی وجود شماست) ـ سیزه- ده خدای یتیرسین (خداوند نصیب شما نیز بكند.) هر دو مورد برای درخواست و آرزوی امری مشابه (برای طرف مقابل) است. ذكر تمامی عبارات مصطلح با تمامی موارد كاربرد آنها امری بسیار دشوار است; زیرادر زبان ظریف تركمنی حتی برای بسیاری از امور جزئی نیز عبارات مصطلح ویژهای استفاده میشود. به عنوان نمونه، اگر كسی به عیادت بیماری برود و صحبت از طبیب بیمار به میان آید، با گفتن عبارت «ادنی ام بولسون» (آنچه میكند شفابخش باشد) و یا «الی ینگیل بولسون» (دستش سبك باشد) دعای خیری مینمایند. ریزهكاریهایی از این دست، محتاج تحقیق و تتبعی بیشتر و عمیقتر در فرهنگ غنی و پویای تركمنی میباشد. فرهمند آق اتابای شهروز آق اتابای برگرفته از فصلنامه یاپراق
|
فروشگاه آنلاین صنایع دستی ترکمن فروشگاه آنلاین سایراق به عنوان بخش فروشگاه سایت بایراق فعالیت خود آغاز نمود. فرهنگ لغت ترکمن سؤزلوک سایت فرهنگ لغت ترکمن سؤزلوک فعالیت خود را آغاز نمود. این سایت یکی از سایت های زیر مجموعه بایراق می باشد که با تلاش دوستان تصمیم به ایجاد فرهنگ لغت ترکمنی به فارسی و بالعکس گرفتیم که در حال تکمیل شدن می باشد. دانلود آهنگ ترکمنی
جدیدترین فایل ها
بهترین دریافتها
|