نامهای زنان- دختران و مردان
در بین روسها و برخی دیگر از ملل ، اسامی زنان و مردان بر اساس پسوندهایشان شناخته میشود. الكساندر، والنتین ، یوگنی اسامی مردان اما الكساندرا، والنتینا، یوگنییا از اسامی زنان میباشد. پسوندهای این چنین كه جنس مونث را مشخص كند در زبانهای تركی و از آن جمله در زبان تركمنی وجود ندارد. كلماتی چون (موغاللئما، شاهئرا، ماشینیستكا ، كوُمسوُمولكا را كه از زبانهای عربی و روسی وارد زبان ما شده به حسان نیاوریم) در این صورت آیا تشخیص نامهای زنان و مردان تركمن وتمایز آنها از یكدیگر ممكن است ؟ البته كه ممكن می‌باشد ، چرا كه مثلا در نام اوُغول جمال هر چند كلمه «اوُغول» به معنای پسر در آن وجود دارد ولی شما هرگز آن را بعنوان نام پسر نخواهید پذیرفت. برای اینكه در زبانهای تركمنی واژگان انتخابی در نامگذاری پسران و دختران بسیار دقیق و هر یك ویژگی خاص خود را دارد. برای دختران نام آن چیزهایی را بر می گزینند كه شكیل و زیبا ، ظریف و ملایم باشند( سوُنا ، كأكیلیك، سوٌلگوٌن ، غومری، كییك ، جرن ، مارال ، مایا ، سِلبی ، آلتئن ، كوٌموٌش ، چئنار و ...)
در نامهای تركیبی دختران نیز ، بخشی از آن را كلماتی چون (گوٌل، گؤزل ، جمال) و یا كلمه اوُغول تشكیل می دهد. اما برای پسران نام حیوانات زورمند و درنده ، درختان مقاوم و هر آنچه خشن، نیرومند و قوی باشد، بعنوان نام بر می گزینند : (آرسلان ، یوُلبارس، مؤجك، غورت ، پوُلات ، دمیر) و پسوند مربوط به نامهای آنان نیز كلماتی چون: ( غولی ، بردی ...) هستند. حال از روی اسم چگونه می توان به جنسیت یعنی به مذكر و یا مونث بودن فرد پی‌ برد. برای اینكار ابتدا باید به معنای كلماتی كه اسم را ساخته اند توجه كرد. در ضمن داشتن هر یك از پسوندهایی كه به طور مشخص در مورد نام زنان یا مردان بكار می روند ضرورت می یابد و جدایی از اینها ویژگیهای ناحیه‌ای و لهجه‌ای را هم در نامگذاری حتما باید در نظر گرفت. برای اینكه ممكن است در ناحیه‌ای نامی را كه برای پسران مناسب می دانند در جای دیگر در نامگذاری دختران مورد استفاده قرار دهند. مثلا كلمه "تووواق" در ناحیه لباب فقط در مورد زنان و همان نام در ناحیه كراسنوودسك برای نامیدن هر دوجنس بكار می رود . و یا وقتی صحبت از " غئلئچ نئیاز" ، " غئلئچ دوردی" پیش آید شما حتما احساس خواهید كرد كه این نامها صرفا متعلق به پسران می باشد در حالی كه در نواحی " یول اؤتن" و " تخته بازار" دخترانی با همین نام زندگی می كنند.
" آننا دوردی " ، " امان دوردی" ، " جوما دوردی" نامهایی هستند كه در ناحیه " حوُجامباز" هم پسران و هم دختران مشتركا به خود می گیرند(در همان ناحیه زن و شوهری كه هر دوی آنها آننا دوردی نام دارند، زندگی می كنند).
نامهایی كه به طور مشترك زنان و مردان به خود می گیرند صرفا اینها نیستند بلكه از كلمات فراوان دیگری چون: (آننا ، آمان ، منگلی ، حاللی، نارلی ، تأچلی ، كؤرپه ،كیچی) میتوان نام برد كه هم به عنوان نام دختران و هم به عنوان نام پسران مورد استفاده قرار می گیرند.
هر چند اغلب این نامها از كوتاه كردن نامهای تركیبی به عمل آمده اند آننا غولی – آننا گوٌل=‌آننا در اطراف شهر چأرجو با افزودن : (ا-اِ- ات) به آخر نام مردانی با اسامی : حلیم ، سلیم ، شریف ، امین ، كریم ، نظیر ، شرف كه از كلمات عربی ساخته شده اند نامهایی برای زنان می سازند: حلیمه ، سلیمه ، شریفه ، امینه ، كریمه ، نظیره، شرفه ، این علایم همان نشانه «ة » تأنیث در دستور زبان عربی است كه بر جنسیت مؤنث دلالت دارد.
(دولت ، قوت ، شهرت ، قدرت ، غیرت ، عزت ، مدد) كلماتی عربی بوده و پسوندی را پذیرفته‌اند كه جنسیت مونث را نشان می دهند. (1)
گویا كسانی كه اولین بار چنین نامهایی را برای مردان پیشنهاد كرده‌اند، آشنایی ناكافی از دستور زبان عرب داشته اند برای اینكه این نامها در میان اعراب به دختران نهاده می‌شود.
می بینیم كه با وجود برخی نامهای مشترك میان زنان و مردان، افراد با توجه به مذكر و مونث بودن نامهایی با معانی مختلف و مختص به خود می گیرند.


پی نوشت:
1- نویسنده در این جا متأسفانه اشتباه كرده است و آشكارا تفاوت بین مونث حقیقی و مونث مجازی را خلط كرده است. كلماتی مثل قدرت ، عزت ، غیرت و قوت مونث مجازی هستند و برخی صرفا برای اسامی مردان بكار می روند مثل قدرت و بعضی دیگر نیز مشتركا برای مردان و زنان بكار می‌روند مثل عزت البته این واژه اخیر برای مردان و زنان پسوندهای ویژه‌ای را می گیرد مثل عزت الله و عزة الملوك . واژه مدد هم كه اساسا فاقد «ة» تأنیث است و نویسنده در این خصوص نیز اشتباه كرده است.


نویسنده: سلطانشاه آتانیاز
مترجم: قربان صحت ( کاکا ) بدخشان