مظاهر طبیعت و آنچه در محیط زندگی ترکمن ها وجود داشت به عنوان منشأ نقوش گردیده و به دوران ما رسیده است. نقش شاخ قوچ که نشانی از قدرت و باروری است همواره در نقوش قالی ترکمن تکرار شده است. در حاشیه قالی ها نقوش عقرب به عنوان نشان دفع شر نقش بسته است، پرندگانی نظیر قو و حیواناتی نظیر اسب نیز در نقوش قالی وارد شده است. در زمین لاله های قرمز وحشی، برکه های آب، در آسمان ماه و ستاره ها نیز در نقوش قالی ترکمن مشهود است. نقوش قالی هندسی شکل می باشد و قرینه سازی نقوش از ویژگی های قالی ترکمن می باشد.

مظاهر مشخص قالی ترکمن عبارتند از:

1- قوچوق: مشتق از قوچ که گاه به صورت قرق قوچوق (چهل شاخی) دیده می شود.

2- قولفوق (کاکل): کاکل گذاشتن در میان بچه های ترکمن ها از آداب سنتی بوده که گاه به صورت موهای باریک در طرفین سر قرار دارد و گاه به صورت موی برجسته در رأس سر قرار می گیرد. در سن بلوغ طی مراسمی آن را می تراشند که علائم ورود به سن بلوغ است.

3- آشیق (قاپ): در بازی های مرسوم کودکان ترکمن، قاپ جایگاه ویژه ای دارد و حتی برای قاپ کیسه کوچکی به نام آشیق توربه می بافند.

4- اوق گوزی (سرتیر): تیر و کمان سلاح رزم جنگجویان ترکمن بوده است.

5- ساری چیان (عقرب زرد): مظهر دفع شر

6- انواع پرندگان شکاری

7- جویچه بورون (نوک جوجه)

8- یوره گ (دل): دل گوسفند از مُهر ها دوران دامداری است که در کتاب خواجه رشیدالدین ثبت شده است. دل گوسفند را در مراسم عروسی دو نیم کرده بصورت کباب به عروس و داماد می خورانند به این نیت که دلشان یکی گردد.

9- اَلم (قوس قزح): در قالی ترکمن ها دیده شده است.

10- آلاجا (نوار سیاه و سفید): به صورت خال های سیاه و سفید در قالی دیده می شود.

11- یلدز (ستاره): ستاره شناسی و تشخیص راه در شب از ملزومات زندگی صحرانشینان است.

12- داراق (شانه): از لوازم آرایش دختران که در هنر قالیبافی دیده می شود.

13- درناق (ناخن): در نقوش قالی دیده می شود.


منبع
تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکمن ها - امین گلی