ترکمنها از شیر شتر اکثرا برای تهیه دوغ شتر استفاده می کنند. چونکه برای ترکمنها هیچ چیزی نمی تواند در گرمای سخت و طاقت فرسای بیابان بهتر از دوغ شتر باشد. شیر شتر را با دست می دوشند. مهمترین امتیاز مصرف دوغ شتر طبیعی بودن و مفید بودن آن در درمان بیماریهایی مانند سل و معده و فشار خون می باشد. از شیر شتر به غیر از دوغ شتر آق آران، سوزمه، پنیر و کره نیز عمل می آید که همگی در برنامه غذایی ترکمنهای صحرا نشین جایگاه خاصی دارد.
دوغ شتر را با ترشاندن شیرشتر درست می کنند و برای تهیه دوغ حتما باید شیر شتر تازه باشد. شیر شتر را داخل ظرفی لعابدار یا داخل کوزه می ریزند و روی آن مایه ی از قبل ترشانده شده که مزه ی ترشی آن 100 الی 150 درجه باشد را اضافه می کنند و به مدت 3 دقیقه مواد را هم می زنند بعد از هم زدن مقدار 5/1 برابر یا 2 برابر مواد آب اضافه می کنند در این روش دوغ شتر بطور طبیعی گازدار و ازته می شود. در این هنگام مزه ی ترش شیر شتر در مدت 30 دقیقه 60 الی 70 درجه می رسد و در روی مواد حالت کف غلیظ شکل می گیرد که اصطلاحا به آن آق آران می گویند. آق آران را از روی مواد بر میدارند باقیمانده آن نیز دوغ شتر خواهد بود پس از آن برای گاز دار کردن و بیشتر شدن مزه ی ترش آن دوغ شتر را به مدت 4 الی 12 ساعت در دمای 20 الی 25 درجه بطور سر بسته نگهداری می کنند.
مزه ترش آق آران در این مدت به 18الی20 درجه و دوغ شتر به 90 الی 100 درجه می رسد و بوی مخصوص و خوشی از آن بیرون می آید که این بو نیز نشانه ی آماده شدن آن می باشد.
این روش تجربه ایست گرانبها برای ترکمنها که بتوانند از شیر شتر با روش ترشاندن آن مایعی بسیار مفید و طبیعی برای سلامتی خود بدست بیاورند.
ترکمنها مثالی دارند (دویه مالینگ، دنیا مالینگ) یعنی اگر شتر داشته باشی انگار دنیا رو داری. اهمیت شیر شتر در سلامتی انسانها را می توانیم در افسانه آق پامیق ببینیم. آق پامیق با نیتی پاک و الگو شدن به دیگران می تواند برادران خود را را با خوراندن شیر شتر از مرگ نجات دهد.
شتر حیوانی با کرامت و احترام در بین ترکمنهاست که در بین ضرب المثلها و سخنان ترکمنها از شتر به نیکی سخن به میان میاورند. (حاتاردا نر بولسو یوک یرده قالماز) یعنی در ردیف کاروان شتر شتر نر اگر باشد آن بار هیچ وقت روی زمین نمی ماند. این فقط یک مثال ساده نیست بلکه به عنوان وصیت و نصیحت ایست به جوانان که همیشه به عنوان یار و غمخوار به افراد ضعیف کمک کنند و دست نیازمندان را بگیرند و به آنها کمک کنند. همچنین در داستان (شاصنم غریب) متن «کجبانی چکماگه آق مایا گرگ» اهمیت بالای این جانور آرام را در میان را نشان می دهد. در میان ترکمنها نقل است (دویه چالی درده داری) یعنی دوغ شتر دوای دردهاست. امیدواریم با نوشیدن دوغ شتر غیر از بر آورده شدن تشنگیمان روحمان هم به آرامش برسد.

ترجمه: تیمور پایدار
به نقل از سایت دانشجویان و دانش آموختگان ترکمن