ترکان در حدود نه قرن قبل از میلاد مسیح در نواحی ترکستان، غرب چین، جنوب مغولستان، شمال خزر و ایران قدیم می زیسته اند. آنها امپراطوری بزرگی به نام گوگ ترکها که مقرش در ارخون بود تشکیل دادند.
نخستین فرمانروای آنها بومین نام داشت. ترکها بعدها به دو دسته ترکان غربی و ترکان شرقی تقسیم شدند (552 میلادی)، سپس آنها با هم متحد شدند و بزرگترین امپراطوری را در تاریخ آسیا بوجود آوردند که در بعضی از تواریخ اسلام از آنها به نام های یأجوج و مأجوج، خزرها، سکاها و ... نام برده اند. از ترکان غربی به نام های هونها و بجناک ها و از ترکان شرقی به نام های طفقاچ ها و باشقیردها و خزرها نام برده شده است. ترکان شرقی باز به دسته هایی چون اوغوزها، قره قالپاق ها، غوزها، قزاق ها، ازبک ها، قیرقیزها و تاتارها تقسیم شده اند.
ترکمن های فعلی از اوغوزهای شرقی و ترکان آذربایجان از اوغوزهای غربی هستند. تعدادی از این ترکان در قرون اولیه اسلامی از جنوب مغولستان و غرب چین به طرف جنوب سرازیر شدند، این گروه از مهاجران ترک، همان اوغوزها یا غوزها بودند که بعدها به ترکمن معروف گردیده اند و به علت طبیعت نابهنجار ینی سئی و ویرانی ناحیه شمال مجبور به مهاجرت و ترک موطن کردند و بر آن شدند که پس از گذشتن از رودخانه آمو دریا و سیر دریا، قره قوم، قزل قوم و دشت قبچاق در حدود ترکمنستان و ترکمن صحرای فعلی ماندگار شوند.
امروزه در شمال خراسان، در درشت ترکمن صحرا، منطقه وسیعی از خاک ترکمنستان، در قسمت زیادی از افغانستان و چین زندگی می کنند.

ترکمن ها از آدم تا اغوزخان
حضرت آدم نخستین انسان روی زمین بود. بعد از وی شیث بزرگترین پسر او، جانشین وی و پیامبر شد. او در حدود 912 سال زندگی کرد. انوش فرزند وی پس از پدر رهبر و پیامبر شد. سپس قینان و پس از او مهلائیل فرزند قینان رهبر و پیامبر بود و در زمان او فرزند آدم زیاده شده و در منطقه وسیعی پراکنده شده بودند. او در شهر سور در بابل زندگی می کرد و مردم در آن زمان در کوه ها و جنگلها می زیستند.
مهلائیل از آنها خواست که روستاها و شهرها را بنا کنند و به کشاورزی بپردازند، پس مردم به کاشتن گندم و جو همت گماشتند. بعد از او پسرش بارد یا ادریس رهبری کرد و بعد از وی نیز پسرش اخنوش پیامبر مردم شد و پس از او متوشلخ و پس از او لامق و پس از لامق حضرت نوح (ع) رهبری مردم را بر عهده گرفت. حضرت نوح دارای سه پسر به نام های یافث، سام و حام بود.
یافث جد مشترک ترک ها و زردپوستان است که در شمال زندگی می کردند. سام که در خاورمیانه می زیست جد اعراب و ایرانیان است و حام نیز که در هندوستان به سر می برد، جد سیاه پوستان است. بنابراین این سه برادر جد مشترک تمام انسان های امروزی هستند. یافث دارای هفت پسر بود که یکی از آنها ترک نام داشت و جد تمام ترک هاست. ترک چهار پسر داشت، تونگ یکی از پسران او دارای فرزندی به نام الیجه خان بود، دیب باقوی خان پسر او، پدر گوگ خان بود. او نیز پسری به نام آلینجه خان داشت که دارای دو پسر به نام های مغول و تاتار بود که به ترتیب اجداد مغول ها (زرد پوستان) و تاتارها هستند. مغول چهار پسر به نام های قراخان، آورخان، گورخان و گوز خان داشت. قراخان پس از ازدواج صاحب پسری به نام اغوز خان شد که جد مشترک ترکمن هاست.
پس از فوت اغوز، گون خان پسر بزرگ او جانشین وی شد، طوایف گوگلان از نسل دو پسر او و دو پسر دیگر اغوز، آی خان و یلدوز خان هستند. ترکمن ها عقیده دارند که دو گروه ترکمن که در ایران به سلطنت رسیدند یعنی سلجوقیان و غزنویان از نسل گون خان بوده اند. گروهی از ترکمن ها نیز به اولاد مشهوراند.
آیرونز آنها را قبایل مقدس می نامد. این گروه به چهار قسمت تقسیم می شود که هر کدام از آنها خود را فرزندان یکی از خلفای راشدین (رضی الله عنه) می دانند.
عده ای از مورخین معتقدند که اغوزها اجداد تمام ترک هایک اغوز، اویغور،اونق، قارلوق (که غزنویان از این قوم بودند)، قوتلون، قیماق، قرقیز، ختائی، قیچاق، تاتار، ترکمن، ازبک، سلجوق، قره قوینلو، آق قوینلو، صفوی، افشار و قاجار هستند.


منبع
سیری در تاریخ ترکمن - مایسا ایری